" भारतीय संगीत "
__________________________________________"":- आरंभिक संगीत के अभ्यास हेतु निम्नलिखित स्वरों के अलंकार ।
_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-
::::::::::::::::::::::::::"अलंकार"::::::::::::::::::::::::::::
:- एक -:
आरोह : सा , रे , ग म प ध नी सां ।
अवरोह :- सां नी ध प म ग रे सा ।।
:- दो -:
आरोह :- सासा रेरे गग मम पप धध नीनी सांसां ।
अवरोह :- सांसां नीनी धध पप मम गग रेरे सासा ।।
:- तीन -:
आरोह :- सासासा रेरेरे गगग ममम पपप धधध नीनीनी
सांसांसां ।
अवरोह :- सांसांसां नीनीनी धधध पपप ममम गगग
रेरेरे सासासा ।।
:- चार -:
आरोह :- सासासासा रेरेरेरे गगगग मममम पपपप
धधधध नीनीनीनी सांसांसांसां ।
अवरोह :- सांसांसांसां नीनीनीनी धधधध पपपप मममम
गगगग रेरेरेरे सासासासा ।।
:- पांच -:
आरोह :- सारेसा रेगरे गमग मपम पधप धनीध निसांनि
सांरेंसां ।
अवरोह :- सांरेंसां नीसांनी धनीध पधप मपम गमग रेगरे
सारेसा ।।
:- छः -:
आरोह :- सासारेरेसासा रेरेगगरेरे गगममगग ममपपमम
पपधधपप धधनीनीधध नीनीसांसांनीनी
सांसांरेंरेंसांसां ।
__________________________________________"":- आरंभिक संगीत के अभ्यास हेतु निम्नलिखित स्वरों के अलंकार ।
_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-
::::::::::::::::::::::::::"अलंकार"::::::::::::::::::::::::::::
:- एक -:
आरोह : सा , रे , ग म प ध नी सां ।
अवरोह :- सां नी ध प म ग रे सा ।।
:- दो -:
आरोह :- सासा रेरे गग मम पप धध नीनी सांसां ।
अवरोह :- सांसां नीनी धध पप मम गग रेरे सासा ।।
:- तीन -:
आरोह :- सासासा रेरेरे गगग ममम पपप धधध नीनीनी
सांसांसां ।
अवरोह :- सांसांसां नीनीनी धधध पपप ममम गगग
रेरेरे सासासा ।।
:- चार -:
आरोह :- सासासासा रेरेरेरे गगगग मममम पपपप
धधधध नीनीनीनी सांसांसांसां ।
अवरोह :- सांसांसांसां नीनीनीनी धधधध पपपप मममम
गगगग रेरेरेरे सासासासा ।।
:- पांच -:
आरोह :- सारेसा रेगरे गमग मपम पधप धनीध निसांनि
सांरेंसां ।
अवरोह :- सांरेंसां नीसांनी धनीध पधप मपम गमग रेगरे
सारेसा ।।
:- छः -:
आरोह :- सासारेरेसासा रेरेगगरेरे गगममगग ममपपमम
पपधधपप धधनीनीधध नीनीसांसांनीनी
सांसांरेंरेंसांसां ।
अवरोह :- सांसांरेंरेंसांसां नीनीसांसांनीनी धधनीनीधध
पपधधपप ममपपमम गगममगग रेरेगगरेरे
सासारेरेसासा ।।
:- सात -:
आरोह :- सारेगरेसा रेगमगरे गमपमग मपधपम पधनीधप धनीसांनीध नीसांरेंसांनी सांरेंगंरेसां ।
अवरोह :- सांरेंगंरेंसां नीसांरेंसांनी धनीसांनीध पधनीधप
मपधपम गमपमग रेगमगरे सारेगरेसा ।।
:- आठ -:
आरोह :- सारेगमगरेसा रेगमपमगरे गमपधपमग
मपधनीधपम पधनीसांनीधप धनीसांरेंसांनीध नीसांरेंगंरेंसानी सांरेंगंमंगंरेंसां ।
अवरोह :- सांरेंगंमंगंरेंसां नीसांरेंगंरेंसांनी धनीसांरेंसांनीध
पधनीसांनीधप मपधनीधपम गमपधपमग रेगमपमगरे सारेगमगरेसा ।।
:- नौ -:
आरोह :- सारेग रेगम गमप मपध पधनी धनीसां ।
अवरोह :- सांनीध नीधप धपम पमग मगरे गरेसा ।।
:- दस -:
आरोह :- सारेगम , रेगमप गमपध मपधनी पधनीसां ।
अवरोह :- सांनीधप नीधपम धपमग पमगरे मगरेसा ।।
:- ग्यारह -:
आरोह :- सारेगमप रेगमपध गमपधनी मपधनीसां ।
अवरोह :- सांनीधपम नीधपमग धपमगरे पमगरेसा ।।
:- बारह -:
आरोह :- सारे रेग गम मप पध धनी नीसां ।
अवरोह :- सांनी नीध धप पम मग गरे रेसा ।।
:- तेरह-:
आरोह :- साग रेम गप मध पनी धसां ।
अवरोह :- सांध नीप धम पग मरे गसा ।।
:- चौदह -:
आरोह :- सारेसारेग रेगरेगम गमगमप मपमपध पधपधनी धनीधनीसां ।
अवरोह :- सांनीसांनीध नीधनीधप धपधपम पमपमग मगमगरे गरेगरेसा ।।
:- पंद्रह -:
आरोह :- सारेसारेगम रेगरेगमप गमगमपध मपमपधनी
पधपधनीसां ।
अवरोह :- सांनीसांनीधप नीधनीधपम धपधपमग पमपमगरे मगमगरेसा ।।
:-सोलह -:
आरोह :- सारेसारेसारेग रेगरेगरेगम गमगमगमप गमगमगमप मपमपमपध पधपधपधनी धनीधनीधनीसां ।
अवरोह :-
सांनीसांनीसांनीध नीधनीधनीधप धपधपधपम पमपमपमग मगमगमगरे गरेगरेगरेसा ।।
:- सत्रह -:
आरोह :- सारेगमपध रेगमपधनी गमपधनीसां ।
अवरोह :- सांनीधपमग नीधपमगरे धपमगरेसा ।।
:- अठारह -:
आरोह :- सासाग रेरेम गगप ममध पपनी धधसां ।
अवरोह :- सांसांध नीनीप धधम पपग ममरे गगसा ।।
:- उन्नीस -:
आरोह :- सासागग रेरेमम गगपप ममधध पपनीनी
धधसांसां ।
अवरोह :- सांसांधध नीनीपप धधमम पपगग ममरेरे
गगसासा ।।
ःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःः
उपरोक्त सभी अलंकार शुद्ध स्वरों में नीहित हैं । नियमित अभ्यास आप गायन अथवा किसी भी वाद्य पर करके स्वर ज्ञान प्राप्त कर सकते हैं
ःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःः
पपधधपप ममपपमम गगममगग रेरेगगरेरे
सासारेरेसासा ।।
:- सात -:
आरोह :- सारेगरेसा रेगमगरे गमपमग मपधपम पधनीधप धनीसांनीध नीसांरेंसांनी सांरेंगंरेसां ।
अवरोह :- सांरेंगंरेंसां नीसांरेंसांनी धनीसांनीध पधनीधप
मपधपम गमपमग रेगमगरे सारेगरेसा ।।
:- आठ -:
आरोह :- सारेगमगरेसा रेगमपमगरे गमपधपमग
मपधनीधपम पधनीसांनीधप धनीसांरेंसांनीध नीसांरेंगंरेंसानी सांरेंगंमंगंरेंसां ।
अवरोह :- सांरेंगंमंगंरेंसां नीसांरेंगंरेंसांनी धनीसांरेंसांनीध
पधनीसांनीधप मपधनीधपम गमपधपमग रेगमपमगरे सारेगमगरेसा ।।
:- नौ -:
आरोह :- सारेग रेगम गमप मपध पधनी धनीसां ।
अवरोह :- सांनीध नीधप धपम पमग मगरे गरेसा ।।
:- दस -:
आरोह :- सारेगम , रेगमप गमपध मपधनी पधनीसां ।
अवरोह :- सांनीधप नीधपम धपमग पमगरे मगरेसा ।।
:- ग्यारह -:
आरोह :- सारेगमप रेगमपध गमपधनी मपधनीसां ।
अवरोह :- सांनीधपम नीधपमग धपमगरे पमगरेसा ।।
:- बारह -:
आरोह :- सारे रेग गम मप पध धनी नीसां ।
अवरोह :- सांनी नीध धप पम मग गरे रेसा ।।
:- तेरह-:
आरोह :- साग रेम गप मध पनी धसां ।
अवरोह :- सांध नीप धम पग मरे गसा ।।
:- चौदह -:
आरोह :- सारेसारेग रेगरेगम गमगमप मपमपध पधपधनी धनीधनीसां ।
अवरोह :- सांनीसांनीध नीधनीधप धपधपम पमपमग मगमगरे गरेगरेसा ।।
:- पंद्रह -:
आरोह :- सारेसारेगम रेगरेगमप गमगमपध मपमपधनी
पधपधनीसां ।
अवरोह :- सांनीसांनीधप नीधनीधपम धपधपमग पमपमगरे मगमगरेसा ।।
:-सोलह -:
आरोह :- सारेसारेसारेग रेगरेगरेगम गमगमगमप गमगमगमप मपमपमपध पधपधपधनी धनीधनीधनीसां ।
अवरोह :-
सांनीसांनीसांनीध नीधनीधनीधप धपधपधपम पमपमपमग मगमगमगरे गरेगरेगरेसा ।।
:- सत्रह -:
आरोह :- सारेगमपध रेगमपधनी गमपधनीसां ।
अवरोह :- सांनीधपमग नीधपमगरे धपमगरेसा ।।
:- अठारह -:
आरोह :- सासाग रेरेम गगप ममध पपनी धधसां ।
अवरोह :- सांसांध नीनीप धधम पपग ममरे गगसा ।।
:- उन्नीस -:
आरोह :- सासागग रेरेमम गगपप ममधध पपनीनी
धधसांसां ।
अवरोह :- सांसांधध नीनीपप धधमम पपगग ममरेरे
गगसासा ।।
ःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःः
उपरोक्त सभी अलंकार शुद्ध स्वरों में नीहित हैं । नियमित अभ्यास आप गायन अथवा किसी भी वाद्य पर करके स्वर ज्ञान प्राप्त कर सकते हैं
ःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःःः
अभ्यास करते वक्त तार वही स्ट्राइक करें जिस पर स्वर बजाना हो
ReplyDelete